Մխիթար Սեբաստացի կրթահամալիր, Հյուսիսային դպրոց 6․9-րդ դասարան
Մենք հինգշաբթի օրը, մեր մոտ տեխնոլոգիա էր, մենք գնացել էինք տեսնելու ։ծիլ դուրս էր եկել թե ոչ, մի քանի մոտ երում կար ծիլ իսկ մեկի մոտ չկար։ մենք ջ
րեցինք ծլելը և,մենք պատրաստել էինք Կլոռաֆիոտւմի կտրոններ, որնք արդեն արմատ էին տվել, մենք դրանք տնկեցինք հողի մեջ և ջրեցինք։ Նաև ստուգեցինք մեր անցած դդմի սերմերը։
Միևնույն նշաններով ռացիոնալ թվերի դեպքում՝
Միևնույն նշաններով ռացիոնալ թվերը գումարելու համար պետք է՝
Տարբեր նշաններով ռացիոնալ թվերը գումարելու համար պետք է՝
արդյունքի դիմաց դնել մեծ մոդուլով գումարելու նշանը
-5/14+9/14=+(|+9/14|-|-5/14|)=+4/14=2/7
Կատարիր գործողությունները՝
8/9+5/9=13/9
17/25-8/25=5/5
31/40-11/40=40/40
31/32+63/32=94/32
Առաջադրանքներ գրքից՝
531.
-1/2+-1/2=2/2
-1/3+-1/3=2/3
-1/10+-1/10=2/10
-2/3+-1/3=3/3
532.
-1/3+2/3=1/3
533.
1/2+-1/2=0
-5/6+5/6=0
-2/3+2-3=0
534.
1/3-2/3=-1/3
1/4-3/4=-2/4
2/7-5/7=-3/7
7/12-11/12=-4/12
535.
-2/7- -5/7=3/7
-4/9- -8/9=4/9
2/7-5/7=-3/7
536.
-1/2+-1/4=-2/4
-1/3+1/6=0
Գոյականի տեսակները
Ըստ բառիմաստային ընդհանրությունների և քերականական յուրահատկությունների՝ գոյականները բաժանվում են հետևյալ խմբերի՝
Հասարակ և հատուկ գոյականներ
Այն բառերը, որոնք անվանում են առարկայի տեսակը ընդհանուր կերպով և կարող են մասնավորվել տվյալ տեսակի բոլոր առարկաների վրա, կոչվում են հասարակ գոյականներ, օրինակ` աղջիկ, մարտ, գյուղ և այլն:
Միևնույն տեսակին պատկանող, ամեն մի առանձին առարկային տրվող անունները կոչվում են հատուկ անուն կամ հատուկ գոյական, օրինակ` Աննա, Հայկ, Հայաստան, Աղստև և այլն:
Հատուկ անուններ են՝
Թանձրացական (նյութական) և վերացական գոյականներ
Նյութական գոյականներն անվանում են բնության մեջ առկա առարկաներ և երևույթներ՝ հող, ջուր, մարդ, անտառ, գայլ,առջ,մեղու,մռջյուն,
Թանձրացական գոյականներն անվանում են բուն առարկայական աշխարհն իր ամբողջ բազմազանությամբ, բնության մեջ առկա առարկաներ և երևույթներ՝ հող, ջուր, մարդ, անտառ….
Վերացական գոյականները նյութական մարմիններ չեն անվանում, այլ ցույց են տալիս երևույթներ (բնության, հասարակական, մտավոր), բայց քերականորեն հասցված են առարկայի աստիճանի, որպես առարկա մտածված։ Վերացական գոյականներն անվանում են վերացական հասկացողություններ, որոնք մարդկային մտածողության արդյունք են՝ սեր, ատելություն, վախ, ցավ…
Անձ և ոչ անձ ցույց տվող գոյականներ
Անձ ցույց տվող գոյականները անձերի հատուկ և հասարակ անուններն են, ոչ անձ (իր) ցույց տվող գոյականն են մյուս բոլոր գոյականները։
Շնչավոր և անշունչ գոյականներ
Շնչավոր առարկա են համարվում մարդ նշանակող գոյականները, որոնք կարող են լինել՝
Շնչավոր առարկաները կամ անձ ցույց տվող գոյականները խոսքի մեջ գործածվելիս պատասխանում են ո՞վ, ո՞ւմ, ումի՞ց, ումո՞վ հարցերին։
Առաջադրանքներ
Գյուղ, ԱՄՆ, սեր, Արաքս, գայլ, խնձոր, կարոտ, մարդ, խաղալիք, շուն, Արմեն, հմայք, ընկեր, խաղաղություն, հեռախոս, մժղուկ, Դավիթ, գնդակ, Երևան, կատու, հրապուրանք, ընկերություն, սեղան, Արարատ, ուսուցիչ։
2․ Յուրաքանչյուր շարքի չորս բառերն ի՞նչ ընդհանուր հատկանիշ ունեն, որ նույն շարքի մեկ բառը չունի:
աշխարհ ուրախություն հետախույզ սարդ
Նեղոս հիացմունք երգչուհի աղջիկ
աղվես մահճակալ սեր պարուհի
աթոռ խաղաղություն ուսուցիչ օդաչու
աշխատանք վայելք բժիշկ մկրատ
3․ Գրի՛ր․
4․ Թումանյանական հատվածներից դո՛ւրս գրիր գոյականները՝ նշելով նաև տեսակը (նաև փորձի՛ր գտնել, թե որ պատմվածքներից են հատվածները)։
Այնտեղ սարերն իրար են հանդիպել, իրենց արանքում մի մեծ ձոր են ստեղծել, որ կոչվում է Մութը Ձոր։ Մութը Ձորը բաժանում է հայերին ու թուրքերին իրարից։ Նրա մի կողմը թուրք սարվորն է իջնում, իր բինեն զարկում, մյուս կողմը՝ հայը։ Բայց նրանց իգիթները գիշերվա մթնով էլ անցնում այս խոր անդունդը, իրարից ոչխար են գողանում, ձի, կով կամ գոմեշ են քշում։ Նրանց հովիվները հանդերում են հասնում ու փետակռիվ են անում։
Ես իմ մանկության գարունները անց եմ կացրել մեր սարերում։ Շատ էի սիրում իմ տատոնց տունը ու միշտ այստեղ էի լինում։ Իմ քեռիներից ամենից փոքրը՝ Ահմադը, հովիվ էր։Նա ինձ տանում էր, ման էր ածում գառների մեջ, հետը հանդից հաղարջի կարմիր ճյուղեր էր բերում ինձ համար, իսկ իրիկունները հանում էր սրինգն ու ածում։
Մի գարնան իրիկուն դռանը նստած զրույց էինք անում, երբ այս դեպքը պատահեց։ Էս դեպքից հետո ես չեմ մոռանում էն գարնան իրիկունը։ Ծիծեռնակը բույն էր շինել մեր սրահի օճորքում։ Ամեն տարի աշնանը գնում էր, գարնանը ետ գալի, ու նրա բունը միշտ կպած էր մեր սրահի օճորքին։
Գոյականի տեսակները
Ըստ բառիմաստային ընդհանրությունների և քերականական յուրահատկությունների՝ գոյականները բաժանվում են հետևյալ խմբերի՝
Հասարակ և հատուկ գոյականներ
Այն բառերը, որոնք անվանում են առարկայի տեսակը ընդհանուր կերպով և կարող են մասնավորվել տվյալ տեսակի բոլոր առարկաների վրա, կոչվում են հասարակ գոյականներ, օրինակ` աղջիկ, մարտ, գյուղ և այլն:
Միևնույն տեսակին պատկանող, ամեն մի առանձին առարկային տրվող անունները կոչվում են հատուկ անուն կամ հատուկ գոյական, օրինակ` Աննա, Հայկ, Հայաստան, Աղստև և այլն:
Հատուկ անուններ են՝
Թանձրացական (նյութական) և վերացական գոյականներ
Նյութական գոյականներն անվանում են բնության մեջ առկա առարկաներ և երևույթներ՝ հող, ջուր, մարդ, անտառ…
Թանձրացական գոյականներն անվանում են բուն առարկայական աշխարհն իր ամբողջ բազմազանությամբ, բնության մեջ առկա առարկաներ և երևույթներ՝ հող, ջուր, մարդ, անտառ….
Վերացական գոյականները նյութական մարմիններ չեն անվանում, այլ ցույց են տալիս երևույթներ (բնության, հասարակական, մտավոր), բայց քերականորեն հասցված են առարկայի աստիճանի, որպես առարկա մտածված։ Վերացական գոյականներն անվանում են վերացական հասկացողություններ, որոնք մարդկային մտածողության արդյունք են՝ սեր, ատելություն, վախ, ցավ…
Անձ և ոչ անձ ցույց տվող գոյականներ
Անձ ցույց տվող գոյականները անձերի հատուկ և հասարակ անուններն են, ոչ անձ (իր) ցույց տվող գոյականն են մյուս բոլոր գոյականները։
Շնչավոր և անշունչ գոյականներ
Շնչավոր առարկա են համարվում մարդ նշանակող գոյականները, որոնք կարող են լինել՝
Շնչավոր առարկաները կամ անձ ցույց տվող գոյականները խոսքի մեջ գործածվելիս պատասխանում են ո՞վ, ո՞ւմ, ումի՞ց, ումո՞վ հարցերին։
Առաջադրանքներ
Գյուղ, ԱՄՆ, սեր, Արաքս, գայլ, խնձոր, կարոտ, մարդ, խաղալիք, շուն, Արմեն, հմայք, ընկեր, խաղաղություն, հեռախոս, մժղուկ, Դավիթ, գնդակ, Երևան, կատու, հրապուրանք, ընկերություն, սեղան, Արարատ, ուսուցիչ։
2․ Յուրաքանչյուր շարքի չորս բառերն ի՞նչ ընդհանուր հատկանիշ ունեն, որ նույն շարքի մեկ բառը չունի:
աշխարհ ուրախություն հետախույզ սարդ
Նեղոս հիացմունք երգչուհի աղջիկ
աղվես մահճակալ սեր պարուհի
աթոռ խաղաղություն ուսուցիչ օդաչու
աշխատանք վայելք բժիշկ մկրատ
3․ Գրի՛ր․
4․ Թումանյանական հատվածներից դո՛ւրս գրիր գոյականները՝ նշելով նաև տեսակը (նաև փորձի՛ր գտնել, թե որ պատմվածքներից են հատվածները)։
Այնտեղ սարերն իրար են հանդիպել, իրենց արանքում մի մեծ ձոր են ստեղծել, որ կոչվում է Մութը Ձոր։ Մութը Ձորը բաժանում է հայերին ու թուրքերին իրարից։ Նրա մի կողմը թուրք սարվորն է իջնում, իր բինեն զարկում, մյուս կողմը՝ հայը։ Բայց նրանց իգիթները գիշերվա մթնով էլ անցնում այս խոր անդունդը, իրարից ոչխար են գողանում, ձի, կով կամ գոմեշ են քշում։ Նրանց հովիվները հանդերում են հասնում ու փետակռիվ են անում։
Ես իմ մանկության գարունները անց եմ կացրել մեր սարերում։ Շատ էի սիրում իմ տատոնց տունը ու միշտ այստեղ էի լինում։ Իմ քեռիներից ամենից փոքրը՝ Ահմադը, հովիվ էր։Նա ինձ տանում էր, ման էր ածում գառների մեջ, հետը հանդից հաղարջի կարմիր ճյուղեր էր բերում ինձ համար, իսկ իրիկունները հանում էր սրինգն ու ածում։
Մի գարնան իրիկուն դռանը նստած զրույց էինք անում, երբ այս դեպքը պատահեց։ Էս դեպքից հետո ես չեմ մոռանում էն գարնան իրիկունը։ Ծիծեռնակը բույն էր շինել մեր սրահի օճորքում։ Ամեն տարի աշնանը գնում էր, գարնանը ետ գալի, ու նրա բունը միշտ կպած էր մեր սրահի օճորքին։
This creation was translated by Hovsenes Tumanyan. In this creation there are heroes, a mouse, cat, a dog, a Taurus, a woman and a man, a Christian, a chicken and a farmer.
Պարապմունք 63.
Հարցերի քննարկում, բանավոր հաշվարկ:
Թեմա՝ Ռացիոնալ թվեր
Առաջադրանքներ գրքից, բոլոր համարաներից փորձել չորսական օրինակ
Սիրելի սովորողներ, խնդիրներ առաջարկեք ֆլեշմոբի համար:
487․
a․ 8/20=2/5
b.
g.
d.
488․
a. 1/2=24/48
b. 2/3=32/48
g.
d.
489․
1/-2= – 1/2
-2/-3=2/3
g.
d.
490․
-1/2=-4/8
-1/4=-2/8
491․
-1/2= -30/60
b.
g,
d.
492․
-1/-2=1/2
-43/56=-7/8
516․
-1/2>4/3
b.
g.
d.
517․
– 1/2, – 2/3, – 3/4
-6/12 -8/12 -9/12
518․
Մենք երեկ, ցանել էինք դդմի և պղպեղի սերմեր, իսկ ես օգնում էի երբ մենք վերջացրեցինք, մեզ ասեցին, երբ գարուն գա ենք այդ ցանած սերմերը կտանենք դուրս և այն տեղ հողի տակ կդնենք։
Որոշ մարմիններ երկար ժամանակ պահպանում են իրենց մագնիսական հատկությունները, դրանք կոչվում են հաստատուն մագնիսներ, կամ մագնիսներ:
Մագնիսները լինելով իրարից հեռու, էլեկտրականացած մարմինների նման կարող են փոխազդել: Պողպատը, կոբալտը, երկաթը և մի քանի այլ համաձուլվածքներ մագնիսական երկաթաքարի հետ շփվելիս ձեռք են բերում մագնիսական հատկություններ:
Երկաթի, նիկելի և մի քանի այլ մետաղների համաձուլվածքներից պատրաստում են ուժեղ մագնիսական հատկություններով օժտված մագնիսներ:
Մագնիսի այն մասերը, որտեղ մագնիսական ազդեցությունն առավել ուժեղ է, անվանում են մագնիսական բևեռներ:
Ուժեղ տաքացման ժամանակ մագնիսները կորցնում են իրենց մագնիսական հատկությունները: Այս երևույթը կոչվում է ապամագնիսացում:
Մագնիսների օգտագործման բնագավառը լայն է: Մագնիսներ կան մանկական խաղալիքներում, բարձրախոսներում, հեռախոսներում: Կիրառվում են տեխնիկայի շատ բնագավառներում, կենցաղում, բժշկության մեջ:
Ծանոթ ենք կողմնացույցին: Կողմնացույցի մագնիսական սլաքը փոքր է, հաստատուն մագնիս է, որը կողմնացույցի հիմնական մասն է: Կողմնացույցի աշխատանքը պայմանավորված է նրանով, որ Երկիրը նույնպես մագնիս է՝ իր մագնիսական բևեռներով: Կողմնացույցի սլաքի հյուսիսային բևեռը ձգվում է Երկրի մագնիսական հարավային բևեռի կողմից՝ որպես տարանուն բևեռներ և ուղղվում դեպի այն: Այդ պատճառով կողմնացույցի սլաքի հարավային բևեռը ուղղվում է Երկրի մագնիսական Հյուսիսային բևեռի կողմը:
Լրացուցիչ նյութեր հաստատուն մագնիսի մասին
Դիտեք հետևյալ տեսանյութը:
Հարցեր
1. Ո՞ր մարմինն է կոչվում հաստատուն մագնիսներ:
Հաստատուն մագնիս կոչվում են այն մարմինները, որոնք երկար ժամանակ պահպանում են իրենց մագնիսական հատկությունները:
2. Մագնիսի ո՞ր մասերն են անվանում բևեռներ:
Բևեռ անվանում են մագնիսի այն մասերը, որտեղ մագնիսական ազդեցությունն ավելի ուժեղ է:
3. Ինչպե՞ս են մագնիսները փոխազդում միմյանց հետ:
Մագնիսները փոխազդում են միմյանց հետ, երբ համաձուլվածքներ շփվում են մագնիսական երկաթաքարի հետ և ձեռք են բերում մագնիսական հատկությունները:
4.Փոքրիկ տեսադաս կամ տեսանյութ պատրաստիր:
Перепишите предложения, вставляя подходящие существительные.
Առաջադրանք 2
Հայկական աշխարհակալության ընդլայնումը
Քարտեզում գտիր, նշիր Տիգրան Մեծի նվաճված տարածքները:
Տիգրան Մեծի վարած քաղաքականությունը նվաճված քաղաքների նկատմամբ:
Հիմնավորիր նոր մայրաքաղաքի ստեղծման անհրաժեշտությունը:
Համեմատիր Տիգրանակերտ և Արտաշատ մայրաքաղաքները:
Տիգրանակերտը ստեղծել է Տիգրան մեծը,Տիգրանակերտում կա Թատրոն, Տիգրանակերտում բնակիչ չկա, որովհետև Տիգրանակերտը Թուքիաիի տարացքում է։
Արտաշատը ստեղծել է Արտաշես-Ա-ն,Արտաշատում մինչև 2021 թթ, ապրում է 29040 կարող էլ ավել։
Աղբյուրները՝ Հայոց պատմություն, դասագիրք 6-րդ դասարան, էջ 94-101, համացանց
Հռոմեացի պատմիչները Տիգրան Բ-ին անվանել են Հռոմի «զորեղ թշնամի» Արևելքում, «հզորագույն թագավոր», «մեծագույն թագավոր, որ տիրակալում էր մեծ փառքով»:
«Սա (Տիգրան Մեծը) մեր թագավորներից ամենահզորը և ամենախոհեմն էր ու այդ այրերից ու բոլորից քաջ: Իսկ հետո եկողներիս ցանկալի թե՜ ինքը և թե՜ իր ժամանակը: Եվ ո՞ր իսկական մարդը, որ սիրում է արիական բարքը և խոհականությունը, չի ուրախանա սրա հիշատակությամբ և չի ձգտի նրա նման մարդ լինել»:
Մովսես Խորենացի, պատմիչ
«Միհրդատը նահանջեց դեպի Հայաստան՝ աներոջ՝ Տիգրանի՝ իր ժամանակի հզորագույն թագավորի մոտ…»:
Վելլեոս Պատերկուլոս, հռոմեացի պատմագիր
«Տիգրան թագավորը՝ այս դեռևս չճանաչված հզոր տիրակալը, շատ ավելի մեծ արժանիքներ ունի, քան նրա ժամանակակից Միհրդատը, որով հիացած է պատմությունը, մանավանդ, եթե նկատի ունենանք, որ Միհրդատը փայլուն կերպով «ինքնասպանության մղեց իր պետությանը», մինչդեռ Տիգրանն իր ժողովրդի ապրելու իրավունքն ապահովեց հավերժության համար»:
Ռընե Գրուսե, ֆրանսիացի արևելագետ
Հայաստանը Հռոմի դեմ պատերազմի տարիներին
Ներկայացրու հռոմեա-հայկական պատերազմի նախադրյալները:
Համեմատել Տիգրանակերտի և Արածանիի ճակատամարտերը:
Արտաշատի պայմանագրի նշանակությունը:
Լրացուցիչ
Հայկ Խաչատրյան «Տիգրան Մեծ»-ը, կարդալ մեկ ամսվա ընթացում
Լրացուցիչ աշխատանք
Հետաքրքիր փաստեր Տիգրան Մեծի մասին
«Մեր հայրենիքը Տիգրան Մեծի հետքերով»/ փորձիր գտնել ինչ վայրեր, փողոցներ կան և Երևանում, և մայրաքաղաքի սահմաններից դուրս,ինչ արձանների կան, ովքեր են հեղինակները, այդ ամենի մասին տեղեկություններ/
«Տիգրան Մեծը և Եվրոպական մշակույթը»
Մարկ 6․9-րդ դասարան 